سخنرانی برداشت‌های یک بعدی از اسلام

هر مکتبی برای رسیدن به اهداف خودش در مورد انسان و جامعه، باید برنامه‌اش مطابق همه نیازهای انسان و جامعه باشد. اگر مکتبی در برخی ابعاد نیاز انسان و جامعه ضعف داشته باشد، شکست خواهد خورد و در اجراء نخواهد توانست به آرمان‌های خودش برسد و اگر هم برسد موقتی خواهد بود و جاودان نخواهد بود.

مکتب اسلام به دلیل الهی بودن و آخرین دین الهی بودن، کامل‌ترین مکتب در تشخیص و تأمین نیازهای انسان و جامعه است. اما حاضر نبودن امام و قرائت‌های متفاوت از اسلام باعث شده است که مذاهب و جریان‌های مختلفی در اسلام به وجود بیاید که هر کدام طبیعتا در ابعادی از اسلام نقص و ضعف دارند.

در این سخنرانی شهید بهشتی با بیان شمولیت اسلام به توضیح کلیاتی درمورد ابعاد انسان تحت عناوین: «حس»، «عقل» و «عرفان» پرداخته است. سپس ایشان با بیان اینکه گزارهای اسلام شامل همه ابعاد انسان در زمینه مادی و معنوی است، برخی از آنها را تطبیق داده است.

ایتدا ایشان بحث تغذیه را بیان کرده‌اند و رابطه غذا و خوراک با مسائل معنوی و ارتباط انسان با خداوند بیان کردند. در این بخش ایشان تأثر غذا با ابعاد مختلف انسان را نیز بیان کردند.

سپس شهید بهشتی مسائل جنسی را مطرح کرده است و ضمن بیان لزوم و اهمیت مسائل جنسی در جامعه از منابع اسلامی، به محدودیت های رابطه زن و مرد در احکام اسلامی اشاره کرده است و حکمت این احکام را مختصرا توضیح داده ‌است.

شهید بهشتی در ادامه تطبیق گزاره‌های اسلام با نیازهای انسان و جامعه، مسئله هنر را مطرح کرده است. ایشان ابتداء اقسام هنر را بیان کرده و سپس به ارزش گزاری هرکدام از انها پرداخته است. ایشان در این ارزش گزاری خصوصیات هنر ایده‌آل اسلامی را نیز بیان کرده و توصیه‌هایی به هنرمندان و مسئولین صدا و سیما کرده است.

شهید بهشتی در ادامه سخنانش با بیان رابطه انسان و جامعه و اخلاق مطلوب انسان در جامعه وارد مسئل اجتماعی شده است. و در تطبیق این مباحث به مسئله جدایی طلبان کردستان اشاره کرده است.

سپس ایشان در مباحث اجتماعی ضمن توضیح مسئله جهاد، خصوصیات اصلی مجاهدین مسلمان را بیان کرده است. و در بین این خصوصیات تأکید بیشتر ایشان روی عبادت و رابطه مبارزان مسلمان با خداوندشان است.

شهید بهشتی در انتهای صحبت‌هایش مسئله اقتصاد اسلامی و مسئله زهد را نیز به صورت خلاصه توضیح داده است و ملاک تفکیک اقتصاد اسلامی از غیر اسلامی و زهد انقلابی از زهد صوفی‌گرایانه را بیان کردند.

همچنین شهید بهشتی در لا به لای سخنانش به مکتب امام خمینی رحمه الله و شمولیت آن در بین سایر جریان‌های اسلامی را نیز بیان کرده است.

این سخنرانی در مراسم یاد بود و سالگرد شهید مطهری، در اردیبهشت ماه سال 1359 یا 1360 ایراد شده است.