کتاب «روایتی از زندگی و زمانه آیتالله سید محمد حسینی بهشتی» بصورت مشترک توسط انتشارات سایان و مجموعه فرهنگی یادمان شهدای هفتم تیر (سرچشمه) منتشر شده است. نوسنده این کتاب جعفر شیرعلینیا است که پیش از تالیف این کتاب، کتابهای مشابهی را برای امام خمینی و آقایان خامنهای و هاشمی رفسنجانی تالیف کرده است.
مطالب این کتاب در ۶ فصل تنظیم شده است:
فصل ۱: در جستجوی دین و فلسفه (۱۳۰۷ تا ۱۳۴۳)
این فصل به دوران کودکی، خانواده، ترک مدرسه و ورود به حوزه علمیه اصفهان، تحصیل در قم، ازدواج و گرفتن لیسانس از دانشگاه تهران خواهد پرداخت. در همین دوران است که دکتر بهشتی با زبانهای خارجی آشنا میشود و بعنوان معلم زبان عربی و انگلیسی در آموزش و پرورش مشغول به کار میشود.
در این فصل به اتفاقات نهضت نفت و شروع نهضت امام خمینی هم اشاره میشود.
فصل ۲: مرکزی اسلامی برای اروپا (۱۳۴۴ تا ۱۳۴۹)
این فصل به فعالیتهای دکتر بهشتی در دورهی پنج سالهی حضورش در اروپا میپردازد؛ دورانی که به عنوان امام جماعت مسجد ایرانیان هامبورگ رفت و با رونق دادن به فعالیتهای مسجد و تاسیس مرکز اسلامی هامبورگ و ارتباط با دانشجویان ایرانی و اندیشمندان مسلمان و غیر مسلمان از کشورهای مختلف تواناییهای جدیدی از خود نشان داد.
فصل ۳: پیروزی پس از ناامیدی (۱۳۴۹ تا ۱۳۵۷)
از نکات جالب توجه این فصل فعالیتهای فرهنگی شهید بهشتی است. ایشان پس از بازگشت به ایران در سال ۴۹ به همراه دکتر باهنر و دیگران مسئولیت تالیف کتابهای تعلیمات دینی را برای آموزش و پرورش رژیم شاه عهدهدار میشوند. این بخش از کتاب «نفوذ در آموزش و پرورش» نامگذاری شده است.
در این فصل مطالب دیگری درباره دکتر شریعتی، گروههای چپ، اوجگیری نهضت امام خمینی و شورای انقلاب وجود دارد.
فصل ۴: یک سال پرچالش (۱۳۵۷ تا ۱۳۵۸)
از مطالب این فصل میتوان به تاسیس حزب جمهوری اسلامی و فعالیتهای آن، تشکیل دولت موقت و چالشهایش، تشکیل مجلس خبرگان و تدوین قانون اساسی، اشغال سفارت آمریکا و حاشیههایش، و … اشاره کرد.
فصل ۵: حاکمان ناهماهنگ (۱۳۵۸ تا ۱۳۵۹)
در این فصل از کتاب شاهد روی کار آمدن افرادی با گرایشهای متفاوت در راس امور هستیم. از یک سو ابوالحسن بنیصدر به ریاست جمهوری رسید و از سوی دیگر دکتر بهشتی و هاشمی رفسنجانی (از سران حزب جمهوری اسلامی) بترتیب به ریاست قوه قضاییه و ریاست مجلس رسیدند. سال دوم انقلاب در میان کشمکشهای فراوان قوههای ناهماهنگ بسیار پرتنش پیش رفت.
در این فصل از کتاب به حمله گسترده عراق به ایران اشاره خواهد شد.
فصل ۶: آخرین فصل زندگی (فروردین تا تیر ۱۳۶۰)
در بهار سال ۶۰ شاهد اوجگیری دوباره درگیریهای سیاسی هستیم. این فصل از تاریخ با عزل بنیصدر از ریاست جمهوری و شهادت آیتالله بهشتی و یارانش به پایان میرسد.